تعیین میزان فورفورال و هیدروکسی متیل فورفورال در شیرخشک‌های موجود در بازار تهران با روش ریز‌استخراج مایع-مایع پخشی به همراه کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا

سابقه و هدف: اعمال فرآیندهای حرارتی در حین تولید شیرخشک، آن را در معرض ایجاد دو ترکیب فورفورال (F)و هیدروکسی متیل فورفورال (HMF) قرار می‌دهد. سمی بودن این ترکیبات حتی در مقادیر بسیار کم به اثبات رسیده است. هدف از این پژوهش، معرفی و بهینه‌سازی روش ریزاستخراج مایع- مایع پخشی (DLLME) به همراه کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا به عنوان روشی حساس و دقیق جهت شناسایی و تعیین مقادیر بسیار کم فورفورال و هیدروکسی متیل فورفورال در نمونه‌های شیرخشک می‌باشد. مواد و روشها: عوامل مؤثر بر استخراج F و HMF مشخص شدند و توسط روش سطح پاسخ بهینه گردیدند. به منظور بهینه‌سازی، طرح مرکب مرکزی به کار گرفته شد. ارقام شایستگی روش پیشنهادی شامل حد تشخیص، حد تعیین، تکرارپذیری و گستره‌ی خطی تعیین گردیدند. استخراج و تعیین مقادیر فورفورال و هیدروکسی متیل فورفورال موجود در 22 نمونه‌‌ی تهیه شده از داروخانه‌های شهر تهران با استفاده از روش پیشنهادی انجام گرفت. روش آماری مورد استفاده در این پژوهش آنالیز واریانس یک طرفه بود. یافتهها: مقادیر بهینه‌ی‌ مربوط به فاکتورهای مؤثر بر استخراج F و HMF مشخص شدند. ارقام شایستگی روش پیشنهادی در گستره‌ی‌ بسیار مطلوب قرار داشت. در پژوهش حاضر، کمترین و بیشترین مقدار فورفورال به ترتیب 18/0 و 77/20 میکروگرم بر گرم و هیدروکسی متیل فورفورال 24/0 و 16/167 میکروگرم بر گرم در نمونه‌های شیرخشک بود. نتیجه گیری: روش استخراجی DLLME به همراه کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا با سایر روش‌های قبلی مقایسه گردید و کارایی بالا و قابلیت اعتماد آن در تعیین مقادیر بسیار کم فورفورال و هیدروکسی متیل فورفورال در نمونه‌های شیرخشک به اثبات رسید. واژگان کلیدی: شیرخشک، فورفورال و هیدروکسی متیل فورفورال، ریزاستخراج مایع- مایع پخشی، کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا، طرح مرکب مرکزی